TRADYCJE ZASTĘPU

Tradycje
 W nawiązaniu do artykułu Kasi o obrzędowości, warto przedstawić kilkanaście przykładów obrzędowości i pokrótce jest omówić. Obrzędowość – jak było wspomniane – stale się rozwija i jest zindywidualizowana pod zastęp (a więc dla tego konkretnego zastępu jest niepowtarzalna).
 Nazwa zastępu
- powinna oddawać to, jaki zastęp jest, czym się interesuje, co lubi robić. Powinna być w miarę krótka (w górnym pułapie trzech wyrazów), aby się łatwo zapamiętywało. Ponadto nazwa zastępu  może – a wg niektórych powinna – nawiązywać do drużyny. Kwestia dyskusyjna, natomiast jeżeli drużyna ma nazwę, to zastęp może nawiązać np. 100 ŁGDHS „Himalaje”, zastępy mogą mieć „Łucznicy Everestu” (zastęp męski interesujący się łucznictwem, lub tym, że członkowie charakteryzują się precyzją np. w pracy) ,  „Niewiasty z Louche” (zastęp damski). Inną przesłanką dopasowania nazwy powinno być uwzględnienie wieku. Zastęp starszo harcerski będzie miał inne nazwy niż młodszo harcerski. I tu warto dopasować, aby jak to dziś się ujmuje młodzieńczym slangiem „nie było obciachu”.

 Proporzec
- jest to kij z trójkątną „chustą”, która swoją największą (nie zawsze z resztą) podstawą (podstawa prostopadła jest do linii napisów) jest przyczepiony do kija. Kij powinien być starannie przygotowany np. poprzez wystruganie, oczyszczenie z kory, wyżłobienie wzorków. Aby kij był ładniejszy można go lekko polakierować. Jeżeli zaś chodzi o chustę to raczej stałym wzorem jest to, że jedna strona chusty jest w kolorach drużyny, zawiera nazwę drużyny , ewentualnie logo/wzorek. Druga zaś strona chusty zawiera to co zastęp charakteryzuje.

Skarbiec
- jest to z reguły skrzynia z najważniejszymi rzeczami drużyny. Mogą być to przeróżne rzeczy: od biletów jako pamiątek z podróży, przez fotografie po różną dokumentacje jak np. konstytucje typową dla drużyn wędrowniczych tudzież kręgów akademickich. Skarbczyk można zrobić w stylu staro średniowiecznym. Może to być też wielka skrzynia jaką miały niegdyś Panny jako wyprawkę ;- )
Klucz do skarbczyka powinna mieć osoba odpowiedzialna. Zastępowy, podzastępowy albo skarbnik. Raczej nie tworzy się funkcji dla opieki nad skarbczykiem, ale nie jest to też zabronione.

Barwa, znak na mundurze
- rzadko praktykowane, ale zdarza się iż zastęp wybiera sobie barwę obok barw drużyny, dla odróżnienia. Może być to np. na czerwono granatowych chustach wyszyta liczba drużyny specjalnym kolorem np. białym. Dobrze aby barwa się jakoś kojarzyła, aczkolwiek ciężko jest takowe skojarzenie wymyślić. Jeżeli chodzi o znak na mundurze – może być jak wyżej. Może być to też coś innego jak np. naszycie na moraczach ;- )

 Legenda, historia powstania
- warto stworzyć historie tudzież legendę powstania zastępu. Spisać na kartach przypalanych i szarawym papierze, pismem średniowiecznym i powiesić w harcówce. Tworzy to klimat. Opowiedzenie legendy może być jednym z wymogów na krzyż albo na zdobycie barw (w zależności od tradycji). Ważne, aby legenda miała swoje drugie dno prócz znaczenia dosłownego – czyli aby wątki w niej zawarte jakoś wskazywały na drużynę.
Kronika
- bardzo ważna część obrzędowości. Kronikę prowadzi kronikarz, wyznaczony przez zastępowego (dla zastępu) lub przez drużynowego (dla drużyny). Kronika z reguły opisuje wydarzenia ważne lub tez wszystkie jakie zaszły w zastępie. Wyjazdy, akcje, zbiórki, kominki, inne formy aktywności są opisywane i to z reguły nie jest to prosty tekst, ale wzbogacony o dodatki estetyczne (różne techniki kolarskie, fotografie, rzeczy z wyjazdów typu bilety i inne). Owa obrzędowość jest ważna z perspektywy czasu. Pokazuje następcom jak było kiedyś i jak może być. Miłe widoki i opisy motywują do działań. Dla absolwentów zastępu albo drużyny, jest to z kolei istotna pamiątka, którą przy odwiedzinach mogą zobaczyć.

Rozpoczęcie i zakończenie zbiórki
- to co może odróżniać zastęp to rozpoczęcie zbiórki lub jej zakończenie. Nie muszą być to tylko standardowe elementy jak np. znak skautowy, ale mogą być wzbogacone obok tych o nowe. Może być to np. robienie węzłów ósemek na linie przez każdego, albo zapalenie świeczki przez każdego. Na zakończenie może być to np. złożenie dłoni jednej na drugiej i wyskok w górze z okrzykiem zastępu, który można ustalić.

Zdobycie barw
Przyjęcie nowych osób do drużyny/zastępu
- jest to istotne. Pamiętajmy wszak o rotacji w zastępie i drużynie. Nie każdy z nami zostaje, nie każdy zasługuje na barwy. To właśnie w okresie próbnym kandydat na harcerza musi wykazać się czynną wiarą w ideały, jakie niesie ze sobą harcerstwo. Przyjęcie nowych osób do zastępu może być dobrym ruchem, aby stworzyć miłą atmosferę i pokazać zainteresowanie nowymi osobami. Natomiast zdobycie barw jest już czymś bardziej wyjątkowym. Barwy są ważne dla drużyny/zastępu. One świadczą o tożsamości. Ich zdobycie powinno charakteryzować się tym, że harcerz podchodzący do próby zna drużynę, jej członków, jej tradycje oraz obrzędowość i dobrze czuję się, a także można na niego liczyć i ma odpowiedni staż. W pewien sposób pokrywa się w małej części z próbą na harcerza. Natomiast różnica dotyczy przedmiotu poznania. Przedmiotem jest drużyna, nie zaś harcerstwo w szerokim znaczeniu.

Okrzyk
- okrzyk, o którym wcześniej wspominałem to również część obrzędowości. Może być to element odróżniający. Dzieci lubię krzyczeć w młodym wieku, to wyraz energii. Okrzyki dają wyraz także tożsamości i zgraniu.

Strój/koszulka zastępu
- Dla odróżnienia warto stworzyć logo i mieć własne koszulki (drużyna, zastęp). Jest to element reklamy. Inną rzeczą są stroje. Np. drużyny grunwaldzkie jadać na Grunwald często biorą ze sobą stroje średniowieczne. Daje to poczucie oryginalności, wykazania się, a przede wszystkim zaangażowania. Stroje mogą być różne w zależności od zainteresować. Ale mogą się przydać przy fabułach np. biwaków, czy gier miejskich.

Tablica zastępu
- tablica znajdująca się na harcówce albo za oknem (co wydaje się bezpieczniejsze), na której wywieszone są informacje o zbiórce, o tym co należy przynieść, co wziąć ze sobą na biwak 

Do innych obrzędowości można zaliczyć: miejsce zastępu w harcówce, obrzędowe funkcje, album ze zdjęciami (np. grupowymi z każdego wyjazdu), księga skarg i pochwał, szyk i inne. Pamiętajcie, że sami możecie stworzyć nową tradycje wraz z podopiecznymi. A nawet powinniście.
Autor: Paweł Pyszel (Euphi)