SYSTEM NAGRÓD I KAR W ZASTĘPIE

System nagród i kar
Aby zastęp działał sprawnie nie wystarczy tylko dobry zastępowy. Potrzebne są chęci do działania każdego z członków. System nagród i kar to jedno z narzędzi, które pomoże Ci motywować innych członków zastępu.

Bardzo ważnym, o ile nie najważniejszym czynnikiem jest uchwycenie przez zastępowego, jaki wpływ na danego harcerza mają określone bodźce.
Każdy z nas jest inny i na jednego bardziej będzie działać perspektywa zbliżającej się nagrody, na innego zaś kary. 
Generalnie jednak przyjmuje się, iż to właśnie nagrody są skuteczniejszym środkiem wychowawczym.

 
 Skutek
 Wzorzec postępowania
 Wiara w siebie
 
Nagroda
 Zachowanie, za które harcerz został nagrodzony utrwali się.
 Nagroda „mówi” harcerzowi, jakie zachowania są pożądane przez grupę.
 Dobrze zastosowane nagrody sprawiają, iż młody człowiek nabiera wiary w siebie.
 
Kara
 Odstrasza od ponownego złamania reguł.
 Kara tylko i wyłącznie pokazuje, czego nie chcemy od harcerza, nie daje jednak pozytywnych wzorców postępowania.
 Kary nieumiejętnie, bądź niesprawiedliwie stosowane sprawiają, że harcerz czuje się pokrzywdzony i zniechęcony.
 

 Kilka zasad:

1."Kiepsko płaci ten, kto płaci z góry lub nigdy"
To stare powiedzenie niesie z sobą cenna wskazówką - należy nagradzać w miarę postępów w pracy lub natychmiast po jej wykonaniu. Czym szybciej nagrodzimy harcerza za jego postawę, tym większa będzie jego radość z otrzymanego wyróżnienia, a więc tym silniejsze oddziaływanie wychowawcze. I to zarówno na niego jak i na całą grupę. 
2.Zachowaj umiar w nagradzaniu. 
Nagradzając kogoś musimy być pewni, ze nasza nagroda wpłynie na niego pozytywnie. Zbyt częste wyróżnianie tej samej osoby może nie tylko osłabiać siłę nagrody, ale również wpłynąć na negatywne nastawienia reszty grupy do wyróżnionej jednostki. Osoba ta może zostać w ten sposób odsunięta przez swoich rówieśników.
3.Wybierz odpowiedni rodzaj nagrody.
Generalnie rzecz biorąc atrakcyjność nagrody powinna być dostosowana do stopnia trudności zachowania, które zamierzały wzmocnić. Ale nie zawsze duża nagroda jest dobra. Przy wykonaniu ważnych zadań, wymagających dużej koncentracji i skupienia, zbyt duża nagroda skupia na sobie uwaga. Przeczucie nagrody zmniejsza w rezultacie efektywność. Dlatego też w takich przypadkach, gdzie stawiamy przed harcerzami duże i ważne zadania możemy informację o nagrodzie przekazywać dopiero po jego wykonaniu, a i wówczas nagroda nie powinna być zbyt duża.
4.Różnicuj nagrody 
Musimy pamiętać, że określone nagrody powszednieją i wtedy szybko tracą swoją wartość "Dobra nagroda ma zawsze odcień czegoś nieoczekiwanego., niezwykłego - nie może być powszednim składnikiem codziennej rzeczywistości". Zapobiega temu różnicowanie nagród. Najlepiej działają tzw. Nagrody żetonowe lub punkty w rozmaitej formie. Za uzbieranie określonej ich ilości możemy coś dostać lub wzmocnić swoja pozycję w grupie. Warto łączyć tą metodę z obrzędowością, przyznając w ten sposób tytuł obrzędowy, oznaczenie, lub wprowadzając w kolejny poziom obrzędowego wtajemniczenia. Można w ten sposób przyznawać kolejne elementy obrzędowej plakietki tak, by dopiero po uzbieraniu wszystkich elementów można było przyszyć plakietkę do munduru.
Na podobnej zasadzie działają przecież stopnie i sprawności. Tam nagrodą za wykonanie określonego zadania jest zaliczenie wymagania. Zaliczenie wszystkich wymagań jest nagradzanie przyznaniem stopnia lub sprawności.
Ale nagrody żetonowe to tylko jedna forma nagradzanie . Niezwykle ważna jest tez rola pochwał i gestów, życzliwych uśmiechów i słów uznania od drużynowego. Im większy autorytet tym większe zadowolenie z takiej pochwały.
Uznanie drużynowego może znaleźć swój wyraz w rozkazie bądź w książeczce harcerskiej. Może mieć również inna formą tak jak w przypadku obrzędowego rozpalenia ogniska wyróżnienia.
Kolejna grupa nagród, to nagrody rzeczowe. One również mogą mieć swój symboliczny lub obrzędowy wyraz. Wręczane są nagrody o zastosowaniu praktycznym, jak na przykład sprzęt pionierski, wycieczka, lub bilet do kina. Dobrze jeśli potrafisz połączyć ze sobą różne formy nagradzania. Wybór tej najwłaściwsze w danym momencie nagrody zależy od sytuacji i potrzeb osoby nagradzanej.
5.Nie nagradzaj postaw utrwalonych.
Zachowania stymulowane przez nagrody z czasem utrwalają się i wchodzą przysłowiowo "w krew". Jeśli zauważysz, że to, co nagradzasz zaczyna wychodzić w nawyk, ogranicz siłę i częstotliwość nagrody. Z czasem z niej zrezygnuj. Nie musisz przecież wzmacniać tych zachowań, które i tak istnieją, przy których wystarczająca rolę zaczyna odgrywać motywacja wewnętrzna.
Znasz już podstawowe zasady nagradzania. Pamiętaj, że łatwo jest jednak popełnić błąd. Sztuka nagradzania wymaga wiedzy, mądrości, i doświadczenia. Jest to więc przywilej drużynowych. Podobne zasady dotyczą kary. Dlatego tylko drużynowy ma w drużynie prawo do karania. Tu również jest niezwykle ważny autorytet. Ukarany harcerz musi uznawać osobę, która go ukarała, musi ją szanować. W przeciwnym razie kara może nawet wzmocnić niepożądane skutki negatywne. Kara, podobnie jak nagroda, powinna być adekwatna do stopnia przewinienia i związana z nim. 
Osoba ukarana powinna wiedzieć za co ją ukarano, jakie są lub mogą być jej złego zachowania. Ona musi zrozumieć swój błąd. Często wystarczająca kara jest poważna rozmowa w cztery oczy z drużynowym, lub kara wybrana samodzielnie przez osobę która zawiniła. Taka rozmowa z drużynowym na temat popełnionego błędu i jego skutków może przynieść najlepszy efekt wychowawczy.
Karą nie może być praca pomoc innym, gdyż potem działanie takie będzie utożsamiana z karą. Gdy przyjdzie harcerce czy harcerzowi ukaranemu wcześniej pracą do sprzątania spyta: "a za co?" Tak więc kara nie może być bezmyślna, nie może być wyrazem złości drużynowego. Powinna dawać natomiast możliwość naprawienia błędy. Pamiętaj o tym, że kara powinna być stosowana zaraz po przewinieniu. Wtedy jej oddziaływanie jest najsilniejsze.
Musisz pamiętać, że tam gdzie jest silna motywacja do działania, gdzie często nadarza się sposobność do nagradzania i wiele osób jest nagrodzonych brak nagrody może być odebrany jako kara.
Jeśli kiedyś dojdzie do drastycznej, lub niebezpiecznej sytuacji w której będziesz używać ostatecznego narzędzia, jakim jest kara, zrób to w sposób zdecydowany i konsekwentny. Nie tłumacz się z tego, że karzesz bo taki jest zwyczaj, bo ktoś Ci tak kazał, bo tak wypada. Takie tłumaczenie nie łagodzi kary, lecz pozbawia ja sensu i zamiast budować twój autorytet - niszczy go. Tak więc stosuj karu śmiało, ale tylko w ostateczności. Wtedy, kiedy masz pewności co do sensu i konieczności. Zawsze pamiętaj, że "lepiej zachęcić, gorzej ganić najgorzej karać".2) 
6.Karać tylko wtedy, gdy dziecko jest świadome popełnionego czynu tzn. zna obowiązujące je normy postępowania i konsekwencje ich przekroczenia, a jednak normy te przekracza.
7.Kara powinna być wymierzona bezpośrednio po ujawnieniu przewinienia. W przypadku dłuższego odstępu czasu dziecko zatraca związek między karą a przewinieniem.
8. Pamiętaj, że zbyt częste i surowe kary pobudzają dziecko do kłamania i wykrętów w celu ich uniknięcia.
9.Postawa wychowawcy w stosunku do kary powinna być umiarkowana, gdyż zbytnia surowość jest traktowana jako znęcanie się, a nadmierna  pobłażliwość czyni wychowawcę bezradnym.
Nie istnieje niestety „złoty środek” i każdy z was musi sam wiedzieć kiedy lepszym rozwiązaniem będzie nadanie nagrody a kiedy kary, podsumowując należy podkreślić raz jeszcze to że dobry zastępowy/drużynowy umiejętnie i w sposób zindywidualizowany stosuje te narzędzia. Dobrym pomysłem wydaje się byś stosowanie „silnych” nagród i „drobnych” kar.

 Właściwy dobór formy karania zależy od wychowawcy. Karanie wychowawcze nie powinno nigdy dyskryminować i poniżać godności wychowanka. Ustalenie wymiaru kary nie może mieć nigdy miejsca w stanie uniesienia wychowawcy .Grozi to złamaniem zasad sprawiedliwości, te zaś muszą być w karaniu przestrzegane. Przed wymierzeniem kary harcerz powinien spotkać się odpowiednim wyjaśnieniem na temat szkodliwości popełnionego czynu oraz istoty swojej winy.
Autor: Kamil

Źródło:
•http://208wdhiz.home.pl/skrypty/snik.htm
•http://www.kajet.pl/publikacje-42.html