JAN BYTNAR ps. "RUDY"

Jan Bytnar
       Jan Bytnar (ps. Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl, Jan Rudy) - (ur. 6 maja 1921 w Kolbuszowej - zm. 30 marca 1943) w Warszawie). 
       W 1925 roku rodzina Bytnarów przeniosła się do Warszawy. Po ukończeniu szkoły powszechnej Jan Bytnar dostał się do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Mając 12 lat wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia" ZHP, od 1936 roku pełniąc w niej funkcję przybocznego. 
       W 1938 roku uzyskał najwyższy stopień młodzieżowy w harcerstwie - harcerza Rzeczypospolitej. 
       Od początku II wojny światowej aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Najpierw zajmował się małym sabotażem, a później dywersją i akcjami zbrojnymi. 
       Został aresztowany 23 marca 1943, a odbity przez Grupy Szturmowe trzy dni później, 26 marca, podczas akcji pod Arsenałem. Zmarł 30 marca w wyniku obrażeń odniesionych na przesłuchaniach prowadzonych przez Gestapo. Pośmiertnie mianowany harcmistrzem, a następnie podporucznikiem, odznaczony Krzyżem Walecznych. 
 Jego pseudonimem - Rudy nazwano 2. kompanię harcerskiego batalionu AK Zośka.

 Bohaterowie Szarych Szeregów: Jan Bytnar „Rudy”

Jan Bytnar. Jan Bytnar ps. Rudy, harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, odznaczony Krzyżem Walecznych, 26 marca 1943 roku uwolniony w akcji pod Arsenałem przez oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów.
Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 r. w Kolbuszowej. Jego rodzice byli nauczycielami. Ojciec służył w Legionach Polskich. Jan Bytnar uczył się w warszawskim Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego. Należał wówczas do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej tzw. „Pomarańczarni”, wraz z Tadeuszem Zawadzkim i Maciejem Aleksym Dawidowskim. Maturę zdał w 1939 roku.
W nocy z 22 na 23 marca 1943 r. został aresztowany. Był brutalnie bity podczas przesłuchań w siedzibie Gestapo w alei Szucha. Podczas przewożenia do więzienia na Pawiaku został 26 marca 1943 roku uwolniony w akcji pod Arsenałem przez oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów.
Był członkiem konspiracji od jesieni 1939 r. Do końca tego roku związany był z Polską Ludową Akcją Niepodległościową (PLAN), następnie był członkiem komórki więziennej ZWZ. Od marca 1941 w Szarych Szeregach. W 1942 był komendantem hufca Ochota w Warszawie, przydzielonego do Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” „Szybko stał się jednym z czołowych wykonawców akcji +małego sabotażu+ (…) Skonstruowane przez Bytnara tzw. wieczne pióro służące do wykonywania napisów i rysunków akcjach +małego sabotażu+ było później powszechnie stosowane” - pisał Andrzej Krzysztof Kunert.
Takim piórem Bytnar narysował w 1942 roku, w przeddzień święta 3 maja dużą kotwicę – znak Polski Walczącej – na cokole pomnika Lotnika w Warszawie (w 2010 na cokole umieszczona została replika kotwicy)
Od listopada 1942 r. dowódca hufca „Południe” Grup Szturmowych, będącego jednocześnie plutonem „Sad” Oddziału Specjalnego „Jerzy” Kedywu Komendy Głównej AK. W 1943 r. ukończył kurs szkoły podchorążych AK. Brał udział w akcjach Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” i dywersyjnej akcji „Wieniec II” a podczas akcji „Bracka” został ranny.
W nocy z 22 na 23 marca 1943 r. został aresztowany. (Ojciec aresztowany razem z nim zmarł podczas ewakuacji obozu Auschwitz w 1945 r.). Był brutalnie bity podczas przesłuchań w siedzibie Gestapo w alei Szucha. Podczas przewożenia do więzienia na Pawiaku został 26 marca 1943 roku uwolniony w akcji pod Arsenałem przez oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Zmarł 30 marca 1943 roku w Szpitalu Wolskim w wyniku rozległych obrażeń, jakich doznał podczas śledztwa.
Jan Bytnar został w 1943 roku pośmiertnie mianowany harcmistrzem, porucznikiem i odznaczony Krzyżem Walecznych. Jest pochowany w kwaterze Batalionu „Zośka” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Ze wspomnienia Tadeusza Zawadzkiego „Zośki” o Janie Bytnarze korzystał Aleksander Kamiński pisząc w 1943 roku książkę „Kamienie na szaniec”, której jednym z bohaterów jest „Rudy”. Na domu w alejach Niepodległości 159 w Warszawie, gdzie Jan Bytnar mieszkał i został aresztowany znajduje się upamiętniająca go tablica (PAP)


Opracowane przez HO Filipa Cygana na podstawie książki Barbary Wachowicz "Rudy Alek Zośka" w ramach zadania próby przewodnikowskiej.
Jan Bytnar
Harcerz Rzeczypospolitej, harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej. Dowódca Hufca „Sad” – Południe Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Odznaczony Krzyżem Walecznych i orderem Virtuti Militari. Pseudonimy: Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl, Jan Rudy. 
Urodzony 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej. Rodzice długo zastanawiali się nad jego imieniem. Brali pod uwagę imię Otton lub Robert, w końcu ojciec wybrał imię dla syna z pieśni „Rozkwitały pąki białych róż… ”. Rudy nie był jedynakiem - miał siostrę - Danutę. Ona wdała się w ojca, natomiast Janek to sobowtór matki. Janek miał piegowatą twarz i rudawe włosy. Swoje najwcześniejsze lata dzieciństwa spędził w Niekłaniu na Kielecczyźnie. Właśnie tu rodzice Rudego prowadzili szkołę w latach 1921-1926. Ojciec - Stanisław, Matka - Zdzisława - oboje byli nauczycielami. Stanisław Bytnar był żołnierzem Legionów Polskich. Dlatego też portret Józefa Piłsudskiego musiał zawsze wisieć na ścianie w pokoju Rudego. Jaś bardzo cieszył się, że idzie do szkoły. Po czasie nauczyciele stwierdzili, że za dużo umie i przenieśli go do klasy drugiej, gdzie codziennie musiał dojeżdżać z Piastowa. W tym czasie rodzina przeniosła się do Warszawy na Mokotów. Już w latach młodości był dobrym majsterkowiczem, kucharzem i tancerzem.
Do Gimnazjum im. Stefana Batorego wszedł po raz pierwszy 1 września 1931 roku. 10-letniemu Jankowi towarzyszył równolatek Tadeusz Zawadzki i 11-letni Aleksy Dawidowski. Wtedy rozpoczął się w ich życiu dziewięcioletni etap, który można określić mianem „ery Batorego”. Mając 12 lat wstąpił do 23 WDH „Pomarańczarnia”. W tej drużynie Rudy doznał wielu niezapomnianych przygód.
1 września 1939 roku bombardowaniem Westerplatte rozpoczęła się II wojna światowa. Wkrótce została zaatakowana również Warszawa. Rudy od początku wojny aktywnie uczestniczył w organizacji Małego Sabotażu (malował znaki Polski Walczącej - kotwice, wybijał szyby w niemieckich sklepach). Ukończył szkołę podchorążych piechoty rezerwy ”Agricola”. Działał również jako łącznik PLAN-u z więźniami na al. Szucha. W organizacji „Wawer” zerwał wielką hitlerowska flagę z gmachu Warszawskiej Zachęty oraz namalował kotwicę na Pomniku Lotnika w Warszawie. Został aresztowany o 4.45 rano razem z ojcem 23 marca 1943 roku w mieszkaniu przy al. Niepodległości 159. Podczas przesłuchiwań  Janek był torturowany przez Gestapo, ponieważ nie chciał nic mówić. Rudy został odbity przez Grupy Szturmowe w słynnej Akcji pod Arsenałem. Mimo odbicia, Rudy umarł 30 marca 1943 roku w wyniku odniesionych obrażeń. Tego samego dnia umarł jego przyjaciel Aleksy Dawidowski  „Alek” po ranie nabytej w akcji Meksyk II. Akcją pod Arsenałem dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”, a atakiem ostatni z trojki bohaterów, przyjaciel Rudego, Tadeusz Zawadzki „Zośka”.
Na jego cześć nazwano drugą kompanie harcerskiego batalionu AK Zośka. Grób Jana Bytnara znajduje się w Warszawie na Cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie.