ALEKSY DAWIDOWSKI ps.:ALEK"

Maciej Aleksy Dawidowski         

           Pseudonimy: Alek, Glizda, Kopernicki, Koziorożec,

Urodzony 3 XI 1920 w Drohobyczu jako syn Aleksego, inżyniera technologa, i Janiny z Sagatowskich, inżyniera chemika. Wiosną 1939 ukończył warszawskie Gimnazjum im. Stefana Batorego. W czasie nauki [1932-39] był członkiem 23. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego ["Pomarańczarnia"], uzyskując stopień młodzieżowy Harcerza Orlego.
W czasie kampanii wrześniowej 8 IX 1939, po apelu płk. Umiastowskiego wymaszerował z Warszawy wraz z grupą starszych harcerzy 23. WDH w składzie Batalionu Harcerskiego, dowodzonego przez komendanta Szczepu "Pomarańczarnia" hm. Lechosława Domańskiego "Zeusa", by na początku października powrócić wraz z nimi do Warszawy.
W okresie październik – grudzień 1939 był członkiem tajnej organizacji PLAN i uczestnikiem jej akcji małosabotażowych, a po wycofaniu się z PLAN-u wraz z kolegami z 23. WDH, od początków 1940 do czerwca tego roku był łącznikiem w komórce więziennej ZWZ, utrzymującej łączność między konspiracją wojskową a więzieniami warszawskimi: Pawiak i Daniłowiczowska [Centralny Areszt Śledczy]. W czerwcu 1940 w Palmirach Niemcy rozstrzelali jego ojca, aresztowanego w październiku 1939.
W pierwszym okresie okupacji utrzymywał się z jazdy "na rikszy", którą sam skonstruował.
Wiosną 1941, wraz z grupą przyjaciół z 23. WDH, wstąpił do Szarych Szeregów Chorągwi Warszawskiej [Ul "Wisła"]. Objął dowodzenie drużyną w Hufcu "Mokotów Górny" [Rój MG], kierowanym od lata 1942 przez Tadeusza "Zośkę" Zawadzkiego. Razem ze swoją drużyną uczestniczył w działaniach Organizacji Małego Sabotażu "Wawer", do których skierowany został Hufiec "MG" wraz z całym Okręgiem "Południe" Chorągwi Warszawskiej. Prace te wykonywał z dużym powodzeniem, m.in. za zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika otrzymał honorowy pseudonim wawerski "Kopernicki".
Po zajęciu Warszawy w październiku 1939, niemieckie władze okupacyjne nakazały zasłonięcie umieszczonej na cokole pomnika tablicy: "Mikołajowi Kopernikowi - Rodacy". Na niej pojawiła się [przykręcona czterema śrubami] nowa tablica: "Dem Grossen Astronomen", mająca świadczyć o niemieckim pochodzeniu Kopernika. 19 II 1942 przypadała 469 rocznica urodzin wielkiego astronoma. "Alek", przygotowując się do akcji zdjęcia niemieckiej tablicy, postanowił sprawdzić jak mocno zaciśnięte są mutry mocujące i czy operacja ich usunięcia wymaga specjalnych kluczy. 11 II 1942, przed wygaśnięciem godziny policyjnej wskoczył na cokół pomnika i ku swemu zaskoczeniu stwierdził, że nakrętki można odkręcić gołą ręką! Postanowił działać natychmiast; bez ubezpieczenia i z dużym narażeniem - wszak kilkadziesiąt metrów od pomnika, przy Krakowskim Przedmieściu nr 1, znajdował się gmach Komendy Policji [Abschnittswache Mitte] z wystawionym zewnętrznym posterunkiem.
"Alek" kochający ryzyko ostrożnie odkręcił wszystkie mutry i zdjął ciężką tablicę, którą następnie przeciągnął chodnikiem pod arkadami Pałacu Staszica i ukrył w kopie śniegu zgarniętego z jezdni na chodniki. Dwa dni później "Alek" wrócił w to miejsce, tym razem w towarzystwie członka Głównej Kwatery Szarych Szeregów - hm. Jana Rossmana ["Pan Janek", "Wacek", "Kuna"]. Załadowali tablicę na dziecinne sanki, przykryli kocami i tak zamaskowaną przewieźli na daleki Żoliborz, do domu Janka. Wieczorem tablicę zakopano w ogrodzie Rossmanów, w którym przeleżała do końca wojny. Po wojnie Rossman ujawnił miejsce ukrycia tablicy, która została wydobyta i przekazana w depozyt Muzeum Historii m.st. Warszawy. Obecnie tablica "Dem Grossen Astronomen" jest eksponatem cyklu wystaw Barbary Wachowicz "Kamyk na szańcu".
W okresie kwiecień – wrzesień 1942, w związku z zagrożeniem dekonspiracją, ukrywał się w majątku Olesinek koło Góry Kalwarii, należącym do Aleksandry Niewiadomskiej. We wrześniu 1940 rozpoczął naukę w jawnej Państwowej Szkole Budowy Maszyn, dawnej Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie, przerwał ją jednak wiosną 1942 i wyjechał z Warszawy. Po utworzeniu Grup Szturmowych, objął dowodzenie 1. drużyny [SAD-100] hufca [plutonu] GS "Południe" [SAD], na którego czele stał Jan Bytnar "Rudy". W 1942 po odbyciu kursu podharcmistrzowskiego ["Szkoła za lasem"] został mianowany podharcmistrzem [ps. instruktorski "Koziorożec"]. W styczniu 1943 został elewem Zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ["Agricola"] zorganizowanego przez Kedyw KG AK. Brał udział w kilku akcjach rozbrojeniowych oraz w ewakuacji mieszkania przy ul. Brackiej 23 [akcja "Bracka" 2 II 1943].
Po aresztowaniu "Rudego" [23 III 1943] pełnił przez kilka dni funkcję komendanta Hufca SAD.
Podczas akcji pod Arsenałem [26 III 1943], zorganizowanej w celu odbicia "Rudego", dowodził sekcją "granaty" w grupie "atak". Stanowiąc jednoczesne ubezpieczenia akcji z kierunku północnego, postrzelił idącego w towarzystwie kobiety ul. Nalewki oficera SS.
W czasie odskoku ciężko ranny w brzuch w starciu z funkcjonariuszami centrali Arbeitsamtu mieszczącej się w pałacu "Pod Czterema Wiatrami" przy Długiej 38/40 [dawna siedziba Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej].
Ewakuowany zarekwirowanym samochodem. W pogoń za podejrzanym samochodem ruszyła niemiecka wojskowa ciężarówka, która zablokowała Długą na wysokości pl. Krasińskich. "Alek" przez uchylone drzwiczki rzucił w kierunku Niemców granat. Dalsza jazda odbyła się bez problemów. Odwieziony na własną prośbę do mieszkania państwa Zawadowskich na Żoliborzu i tam opatrzony. Rany postrzałowe brzucha okazały się jednak bardzo ciężkie i wymagały natychmiastowej operacji. "Alka" przewieziono do szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej i tam operowano, jednak po czterech dniach, 30 III 1943, zmarł. Tego samego dnia zmarł odbity pod Arsenałem "Rudy"...
Pchor. "Alek" został pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy [rozkaz Komendanta Sił Zbrojnych w Kraju gen. "Grota" Roweckiego z 3 V 1943] oraz awansowany do stopnia sierżanta podchorążego.
Jego pseudonimem nazwano II pluton 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka"

 Podharcmistrz  Szarych Szeregów, podchorąży Armii Krajowej 
Aleksander Maciej Dawidowski "Alek" 
 Był  Trzecim z Wielkich Bohaterów Szarych Szeregów, Polski walczącej o wolność o którym Basia Wachowicz napisała swą przecudną książkę  "Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach "Kamieni na szaniec" Alek, Rudy, Zośka stali się dla późniejszych pokoleń symbolami odwagi, oddania sprawie, przyjaźni na dobre i złe, a także chłopięcej brawury. Na ile książka druha Kamyka przyczyniła się do powstania legendy „chłopców od Zeusa” "Kamienie na Szaniec" napisał Aleksander Kamiński,członek Komendy Głównej Szarych Szeregów. Ideolog Harcerstwa Rzeczypospolitej.    Alek, Maciej Aleksander Dawidowski, był członkiem 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej WDH "Pomarańczarnia" / od  pomarańczowych chust / imienia Bolesława Chrobrego. Po uzyskaniu matury, zdał na stopień młodzieżowy "harcerza orlego" Do tej samej warszawskiej Drużyny Harcerskiej "Pomarańczarnia",należeli "Zośka"  

Urodził się na Kresach w Drohobyczu w rodzinie inteligenckiej.  Po utracie niepodległości i kapitulacji Warszawy,członek tajnej organizacji "PLAN", organizacji małego sabotażu,,następnie od 1940 r. członek Związku Walki Zbrojnej. Jego zadaniem było organizowanie łączności między więźniami podziemnego Państwa Polskiego a przetrzymywanymi więźniami na Pawiaku i Daniłowicza, Centralny Areszt Śledczy. Więzienie na Pawiaku, to główny areszt śledczy Gestapo.Na Pawiaku więziono około 100 000 mężczyzn z łapanek, ruchu oporu. Około 20 000 kobiet. W więzieniu rozstrzelano 37 000 więźniów  / okolice Palmir/  Z Pawiaka wysyłano więźniów do obozów koncentracyjnych. Batalion Szturmowy "Parasol" Armii Krajowej w dniu 7 września wykonał wyrok na jednym z oprawców, komendancie  SS-Oberscharführer   Franzie  Bürcklu, oprawcy Polskich kobiet z oddziału żeńskiego  "Serbia" Wyrok wykonano na ul. Litewskiej przy narożniku Marszałkowskiej. Dwadzieścia dni później / 1.X 1943 r./ z wyroku Podziemnego Państwa Polskiego, został zlikwidowany  SS-Scharführer  Ernst Weffels zastępca "Serbii" Został zastrzelony  przy zbiegu 6 Sierpnia, Al. Ujazdowskich i Al. Szucha W lasku palmirskim został rozstrzelany, zamordowany, w czerwcu 1940 roku Ojciec Alka,Aleksander Dawidowski inżynier technolog, był dyrektorem administracyjnym fabryki karabinów przy ulicy Dworskiej na Woli.Mama "Alka","zaliczyła" niemieckie obozy zagłady na  Pawiaku, potem na Majdanek, w końcu trafiła do obozu w Ravensbrück. Ocalała cudem.Siostra "Alka" Maria  Dawidowska–Strzemboszowa " Jagoda",należała do 3 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerek. Była zastępową i zdobyła stopień samarytanki.Później w Organizacji Małego Sabotażu, potem do Grup Szturmowych w hufcu „Południe” , a później w II plutonie Alek 2 kompanii batalionu „Zośka Od wiosny 1941 roku Aleksander Dawidowski jest  członkiem Szarych Szeregów, Chorągwi warszawskiej, był dowódcą Drużyny "Wisła" wchodzącej w skład Hufca Mokotów Górny, pod dowództwem "Zośki" Tadeusza Zawadzkiego. Niemcy zdjęli tablicę z Pomnika Mikołaja Kopernika "Mikołajowi Kopernikowi- Rodacy" W to miejsce  Niemcy powiesili tablicę, Dem Grossen Astronomen, mającą świadczyć o niemieckim pochodzeniu Kopernika. Pomnik znajduje się w pobliżu Krakowskiego Przedmieścia, gdzie mieściła się niemiecka komenda policji

 Niemiecką tablicę w biały dzień w samo południe odkręcił Alek palcami  Od tego momentu otrzymał pseudonim "Kopernicki" Maciej Aleksander Dawidowski,ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Rezerwy "Agrikola* W tym czasie bierze udział w wielu akcjach zbrojnych. Po aresztowania "Rudego" Janka Bytnara, w dniu 23 marca 1943 r dowodzi Hufcem "SAD" W czasie Akcji pod Arsenałem 26 marca 1943 roku, dowodzi akcją "granaty" w Grupie "Atak" W czasie Akcji pod Arsenałem zostaje  ranny w brzuch w czasie starcia z funkcjonariuszami Arbeitsamtu na Placu Pod Czterema Wiatrami  przy Długiej 38/40 (dawna siedziba Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej). Ciężko ranny zmarł 30 marca 1943 roku w Szpitalu Dzieciątka Jezus przy ulicy Nowogrodzkiej.Tego samego dnia zmarł odbity pod Arsenałem Jan Bytnar „Rudy”.

Mogiła na Warszawskich Powązkach, Janka Bytnara i Alka Dawidowskiego Podchorąży "Alek" Aleksy Dawidowski, został rozkazem Komendanta Sił Zbrojnych w Kraju Generała "Grot Roweckiego" z dnia 5. III. 1943 r. odznaczony srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Jego pseudonimem nazwano II pluton, drugiej Kompanii Batalionu "Zośka"
 


 

W 2011 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 

 
 

Basia Sapińska , narzeczona Alka        
W lipcu 1942 roku Basia pisze do Alka:"Tak sobie pomyślałam, że jak się jedzie na rowerze, to się nie można całować, bo byśmy się zaraz wykopyrtnęli. Prawda? Zresztą może kiedyś spróbujemy"  Barbara Sapińska-Eytner, członek Szarych Szeregów, uczestniczka ruchu Małego Sabotażu Wieczna cześć i chwała Tobie Alku, Janku,  Koleżankom  Kolegom z Szarych Szeregów. Śpijcie mężni, niezwyciężeni m.z "Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadzieiI przed narodem niosą oświaty kaganiecA kiedy trzeba na śmierć idą po kolei Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec „ "Powstanie Warszawskie stanowi jedną z najbardziej tragicznych, lecz zarazem pięknych kart w historii Narodu Polskiego. To walka wyjątkowa w dziejach polskich i w historii wojen. Daje ona świadectwo bezgranicznego bohaterstwa, bezprzykładnego poświęcenia i to nie tylko jednostek, lecz całej zbiorowości. Podziw i szacunek wzbudzają słabo uzbrojeni powstańcy, stawiający czoło potężnemu przeciwnikowi, wyposażonemu w najnowocześniejsze środki walki. Imponuje postawa ludności cywilnej.Powstanie Warszawskie stanowi świętość narodową dzięki bezmiarowi przelanej krwi, ogromowi cierpień i poświęcenia"
Leszek Szcześniak,"Historia. Polska i świat naszego wieku. 1914-1989"

Bohaterowie Szarych Szeregów: Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”
Maciej Aleksy Dawidowski. Fot. NACPodharcmistrz, sierżant podchorąży AK, kawaler orderu Virtuti Militari
Urodził się 3 listopada 1920 roku w Drohobyczu. Jego ojciec był dyrektorem administracyjnym Fabryki Karabinów w Warszawie (aresztowany przez Niemców w grudniu 1939 r. i rozstrzelany prawdopodobnie w Palmirach), matka inżynierem chemikiem.
Uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Należał wówczas do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, tzw. Pomarańczarni, wraz z Janem Bytnarem i Tadeuszem Zawadzkim. Maturę zdał w 1939 roku.
Zasłynął zdjęciem 11 lutego 1942 r. tablicy z niemieckim napisem na pomniku Kopernika w Warszawie. Za ten czyn otrzymał honorowy pseudonim „Kopernicki”.
Uczestnik konspiracji od jesieni 1939 r. Był członkiem Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN), a po wycofaniu się z tej organizacji - łącznikiem w komórce więziennej ZWZ. Od marca 1941 r. w Szarych Szeregach jako drużynowy w hufcu Mokotów Górny. „Wraz z całym hufcem włączył się do akcji, prowadzonych przez Organizację Małego Sabotażu +Wawer+, stając się jednym z najwybitniejszych wykonawców akcji małosabotażowych” - pisał Andrzej Krzysztof Kunert.
Zasłynął zdjęciem 11 lutego 1942 r. tablicy z niemieckim napisem na pomniku Kopernika w Warszawie. Za ten czyn otrzymał honorowy pseudonim „Kopernicki”.
Ukończył szkołę podchorążych rezerwy piechoty ZWZ-AK, odbył szkolenie dywersyjne w Grupach Szturmowych. Był zastępcą dowódcy hufca „Południe” Grup Szturmowych – Jana Bytnara „Rudego”. Hufiec ten był jednocześnie plutonem „Sad” w Oddziale Specjalnym „Jerzy” Kedywu Komendy Głównej AK.
Został ciężko ranny w akcji pod Arsenałem 26 marca 1943 roku, mającej na celu uwolnienie Jana Bytnara „Rudego”. Był wówczas dowódcą sekcji „granaty”. Zmarł 30 marca 1943 r. w szpitalu Dzieciątka Jezus.
Generał Stefan Rowecki „Grot”, dowódca AK nadał w 1943 roku pośmiertnie Aleksemu Dawidowskiemu Order Virtuti Militari V klasy i awansował do stopnia sierżanta podchorążego.
Aleksy Dawidowski spoczywa w kwaterze Batalionu „Zośka” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. (PAP)


Opracowane przez HO Filipa Cygana na podstawie książki Barbary Wachowicz "Rudy Alek Zośka" w ramach zadania próby przewodnikowskiej.
Maciej Aleksy Dawidowski
Harcerz orli, podharcmistrz, sierżant podchorąży Armii krajowej. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Pseudonimy: Alek, Kopernicki, Glizda, Koziorożec. 
Urodzony 3 listopada 1920 roku w Drohobyczu. Jego rodzice pochodzili z kresów. Ojciec - Aleksy Dawidowski był inżynier technologii oraz dyrektorem fabryki broni na Warszawskiej Woli. Matka - Janina z Saganowskich - inżynierem chemikiem, siostra - Maryla z Dawidowskich. Alek był z Matką silnie związany, szedł do niej z każdym, nawet najmniejszym problemem. Był dryblasem, szczupły, niebieskie oczy, płowa czupryna, uśmiechnięty, szczery, uczynny i odważny. Był świetnym narciarzem, wielbicielem kina. 
1 września 1931 roku rozpoczął edukację w Warszawskim Gimnazjum im. Stefana Batorego. Podczas nauki wstąpił do 23 WDH „Pomarańczarnia”, gdzie zdobył stopień Harcerza Orlego. Wiosną 1939 roku ukończył naukę w „Batorym” razem z Rudym i Zośką.
Wraz rozpoczęciem wojny już 8 września 1939 roku Alek z harcerzami z 23 WDH przebywał poza Warszawą, pod dowództwem Lechosława Domańskiego ps: ”Zeus”. Na początku października wszyscy powrócili do Warszawy. W tym samym miesiącu dołączył do organizacji PLAN. Po trzech miesiącach, w grudniu Alek wraz z kolegami z 23 WDH odszedł z PLAN-u i w 1940 był łącznikiem w komórce więziennej ZWZ. W 1941 dołączył z 23 WDH do „Szarych Szeregów”. Objął dowodzenie nad drużyną w hufcu „Mokotów Górny”. Wraz z „Pomarańczarnią” uczestniczył w akcjach organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Jego pamiętny czyn w służbie małego Sabotażu to ściągnięcie niemieckiej tablicy 11 lutego 1942 roku z pomnika Mikołaja Kopernika za co otrzymał zaszczytny pseudonim „Kopernicki”. Tablica była przykręcona czterema śrubami, a na niej widniał napis po niemiecku „Wielkiemu astronomowi niemieckiemu”. Jednak pod spodem znajdował się piękny napis „Mikołajowi Kopernikowi - Rodacy”. Niemcy w odwecie kazali zniszczyć pomnik pułkownika Jana Kilińskiego, którego fragmenty ukryli w Muzeum Narodowym. Alek postanowił na murach muzeum poinformować Warszawiaków: „jam tu ludu Warszawy. Kiliński Jan”. 
Między kwietniem a wrześniem 1942 roku ukrywał się w majątku Olesinek koło Góry kalwarii, należącym do Aleksandry Niewiadomskiej. Po utworzeniu Grup Szturmowych objął dowodzenie 1. Drużyny hufca GS „Południe”. Następnie w 1942 roku po ukończeniu kursu podharcmistrzowskiego „Szkoła za Lasem” otrzymał stopień podharcmistrza oraz pseudonim „Koziorożec”. 
Podczas odbicia Rudego w Akcji pod Arsenałem 26 marca 1943 roku, Alek dowodził sekcją „granaty”. Akcja zakończyła się powodzeniem ale przy odwrocie, Alek został postrzelony w brzuch. Konieczna była operacja. Przeprowadzono ją w szpitalu Dzieciątka Jezus. Mimo operacji Alek zmarł kilka dni później - 30 marca 1943 roku, w tym samym dniu, co jego przyjaciel Rudy.
Jego pseudonimem nazwano drugi pluton drugiej Kompani „Rudy” batalionu „Zośka”. Otrzymał pośmiertnie order Virtuti Militari.